deAuteurs vertegenwoordigt meer dan 2200 auteurs van audiovisuele, literaire en grafische werken, evenals podiumkunsten. Voor Katrien is het belangrijk om nauw samen te werken met de auteurs die zij vertegenwoordigen: deAuteurs’ slogan is dan ook “een CMO voor auteurs, door auteurs”. Uitgevers, redacteuren en producenten maken geen deel uit van het bestuur. De auteurs zijn actief in Vlaanderen en Brussel, maar deAuteurs is ook nationaal en internationaal vertegenwoordigd dankzij de nauwe samenwerking met de SACD. In 2023 alleen al haalde deAuteurs bijna €5,5 miljoen aan audiovisuele rechten binnen.
Katrien wist al in haar tweede jaar rechtenstudie dat ze wilde werken op het snijvlak van recht en samenleving. Ze twijfelde tussen geneeskunde en auteursrecht, maar doordat ze opgroeide met de productiebedrijf van haar vader en het proces van televisieseries maken, koos ze uiteindelijk voor auteursrechten. Ze studeerde auteursrecht en mediarecht en haar stages verdiepten haar interesse verder, eerst bij het Centrum voor IT en IE Recht in Leuven en later bij de Europese Ruimtevaartorganisatie in Parijs.
In de jaren 2000, toen ze bij Reprobel werkte, ontmoette Katrien Frederic Young (tegenwoordig algemeen afgevaardigde voor SACD en La Scam in België). Later zouden ze beiden bij SACD in België terechtkomen. Katrien ondersteunde de Vlaamse leden en al snel werd duidelijk dat de Nederlandstalige auteurs hun eigen collectieve beheersorganisatie nodig hadden, gericht op hun specifieke behoeften en de Vlaamse politieke context. In 2012 werd deAuteurs uiteindelijk wettelijk opgericht en werd Katrien de CEO.
Onder de bekende leden van deAuteurs bevinden zich Lukas Dhont (‘Girl’, ‘Close’), wiens film ‘Close’ werd bekroond op Cannes, op de shortlist stond voor de Oscars en de LUX Publieksprijs 2023 won. Zijn co-schrijver Angelo Tijssens is ook vicevoorzitter van deAuteurs. Andere prominente leden zijn Michaël Roskam (‘Rundskop/Bullhead’), Leonardo Van Dijl, die zijn speelfilmdebuut ‘Julie Keeps Quiet’ presenteert tijdens de Semaine de la Critique in Cannes dit jaar, en Cecilia Verheyden, regisseur van de Netflix-original ‘Rough Diamonds’, en de schrijvers en regisseurs van series zoals ‘1985’ en ‘Undercover’.
Katrien legde uit dat het belangrijk is voor deAuteurs om een gemengd bestuur te hebben dat de diversiteit van de samenleving vertegenwoordigt, met bekende auteurs en beginners, die verschillende genres vertegenwoordigen. Daarom werken ze nauw samen met de Vlaamse audiovisuele gilden (Scenaristengilde en Unie van Regisseurs) om te begrijpen wat er in het veld gebeurt. Samen werken ze aan de uitdagingen van AI, nieuwe technologieën en collectieve arbeidsovereenkomsten. Het behalen van eerlijke vergoedingen voor scenarioschrijvers en regisseurs wanneer hun werken in bioscopen worden geëxploiteerd is ook een prioriteit.
“Dankzij nieuwe exploitatiemodellen zoals webseries willen meer jongeren films maken of filmstudies volgen. Het is geweldig dat de interesse groeit, maar veel van hen beginnen hun carrière zonder kennis van auteursrecht en mediarecht.”
Lesgeven is voor Katrien een manier om dicht bij auteurs en het veld te blijven. Ze herinnerde zich dat toen ze begon te werken aan de filmschool in Brussel er maar een handvol studenten in de richting scenario te vinden was, nu zijn er 15 studenten en elk jaar moet de school studenten weigeren, legde ze uit. Ik was benieuwd naar haar ervaring met het verschil tussen mannen en vrouwen in filmscholen versus hun werkgelegenheid in de audiovisuele sector. Katrien bevestigde mijn vermoeden: “Op de filmschool zijn er meer vrouwelijke studenten dan mannen, maar zodra ze van school komen is er een groot verschil. Het Vlaams Audiovisueel Fonds werkt eraan om dit te veranderen, maar het blijft moeilijk. We verliezen veel talent onder de vrouwelijke auteurs. We hebben nog een lange weg te gaan.”
“Het is moeilijk om alles op Europees niveau bij te houden, daarom was het cruciaal voor ons om lid te worden van de SAA, om op de hoogte te blijven, te helpen en geholpen te worden bij auteursrechtelijke zaken.”
deAuteurs is sinds 2017 lid van de SAA. De SAA speelt een cruciale rol voor auteurs en de audiovisuele sector in het algemeen, vertelde Katrien. Het team doet geweldig werk, en ik heb de toegevoegde waarde zelf in de praktijk gezien, meest recent toen ik luisterde naar Cécile Despringre op het Filmfestival van Gent waar ze deelnam aan een paneldiscussie over AI in de audiovisuele sector. Ze bracht een unieke helikopterview van de situatie in verschillende landen. Katrien benadrukte ook de waarde van ontmoetingen met andere Europese CMO’s. Dankzij de SAA bezocht deAuteurs DAMA in Spanje, dat net als zij ook een CMO is uitsluitend voor audiovisuele auteurs en samenwerkt met een multi-repertoire CMO (Sabam in België en SGAE in Spanje). De volgende stap is een bezoek aan ZAPA in Polen.
Zoals elke CMO maakt deAuteurs zich zorgen over de machtspositie van grote spelers zoals Meta, Amazon en Netflix en hoe zij zullen blijven investeren in lokale producties. Auteurs hebben een artiestenstatus, financiële middelen, tijd om te creëren en producenten die investeren nodig. En natuurlijk moeten de auteurs een passende en evenredige vergoeding ontvangen.
“Als je de EU-richtlijn over auteursrecht in de digitale eengemaakte markt leest, denk je hoe gelukkig de auteurs nu moeten zijn. Maar als je de praktijk ziet, is het een ander verhaal.”
Katrien legde uit dat deAuteurs juridische adviezen geeft aan haar leden zodat zij kunnen voorkomen dat zij buy-out contracten ondertekenen, maar de beste oplossing blijft nog steeds het onvervreemdbare recht op vergoeding. Ze vervolgde: Dit is de enige manier om auteurs volledig te beschermen. Anders zullen ze altijd te maken hebben met een machtsstrijd met de producent, omroep en streamer. Streamers in België dagen de staat nu voor de rechter over de implementatie van de auteursrechtrichtlijn en de introductie van het vergoedingsrecht.
De EU AI Act is er, maar ‘the proof of the pudding is in the eating’, zei Katrien. Met andere woorden, er is transparantie nodig. Ze benadrukte dat AI niet onder de uitzondering voor tekst- en datamining moet vallen. Het kan een veiligheidsoptie zijn, maar het is geen oplossing. Het Belgische EU-voorzitterschap organiseerde de auteursrechtconferentie in Namen waar vergoedingsonderwerpen zoals buy-out clausules, AI en de noodzaak van meer harmonisatie werden besproken. Aangezien de Europese verkiezingen naderen, dacht Katrien niet dat er meer verwacht kan worden van het Belgische voorzitterschap.
Na 9 juni zal het waarschijnlijk lang duren voordat België een federale regering heeft (vanwege de complexiteit van het bestuur). Katrien was minder optimistisch over lokale prestaties, maar meer optimistisch over de federale steun. “Ik heb nog nooit zoveel interesse in cultuur gezien bij de politieke partijen als nu. Tegelijkertijd zijn er onderliggende nationalistische belangen”, zei ze bezorgd, en vervolgde: “Auteurs hebben een stimulerende omgeving nodig om te creëren en een eerlijke vergoeding via een collectieve beheersorganisatie, het is de enige manier om een link te garanderen tussen exploitatie en royalty-inning.”
Credits Interview; Society of Audiovisual Authors
Leest u graag de Engelse versie van het interview? Dan verwijzen we u graag door naar de website van onze koepelorganisatie SAA.
